Etkin bir atık yönetimi, atıkların düzenli depolama alanlarına gönderilmesinin yerine, atıkların geri dönüşüm ve/veya geri kazanım yöntemleriyle yeniden birer hammade olarak kullanılarak doğal kaynak kullanımının azaltılmasını sağlar. Bu durum, hem çevresel hem de ekonomik açıdan önemli kazanımların elde edilmesine olanak tanır.
Çünkü atık yönetiminin tüm bileşenleri çevresel, ekonomik ve sosyal açılardan bir bütün olarak değerlendirilerek, sistemin sürdürülebilirliğini hedefler.
Bu kapsamda, 12 Temmuz 2019 tarihinde (Resmi Gazete No: 30829) yayımlanarak yürürlüğe giren “Sıfır Atık Yönetmeliği”nde, hammadde ve doğal kaynakların etkin yönetimi ile birlikte sürdürülebilir kalkınma amaçları doğrultusunda (Görsel 1), atık yönetimi süreçlerinde çevre ve insan sağlığının ve tüm kaynakların korunmasını hedefleyen Atık Yönetim Sisteminin kurulması, geliştirilmesi, izlenmesi ve kayıt altına alınması gerektiği ifade edilmiştir. Bu kapsamda, Üniversitemizde atık yönetimi ve sıfır atık uygulamalarına yönelik birçok faaliyet gerçekleştirilmektedir.
Görsel 1. Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları
Eskişehir Teknik Üniversitesi'nde Sıfır Atık Sistemi Kurulumu
Üniversitemizde “Sıfır Atık Yaklaşımıyla Atık Yönetimi Sistemi” çalışmalarına ilk olarak birimlerde belirlenen Sıfır Atık Odak noktalarına yapılması planlanan çalışmalarla ilgili bir bilgilendirme toplantısı düzenlenerek başlanmıştır.
Daha sonra birimlerimizde sıfır atık sisteminin kurulması konusunda eksikliklerin tespiti ve bunların giderilmesi yönünde çalışmalar gerçekleştirilmiştir.
- Kampüslerimizde oluşan karışık ambalaj (cam, plastik, kağıt-karton ve metal) atıklarını kaynağında ayrı toplamak amacıyla binalarımızda yaklaşık iki yüz farklı noktada geri dönüşüm kutuları kullanılmaktadır. Bu kutularla birlikte tüm yiyecek vb. evsel nitelikli atıklarla karışmaması ve ayrı toplanması sağlanmıştır. (Görsel 2.) Toplanan Ambalaj Atıkları geri dönüşüm için Tepebaşı ve Odunpazarı belediyeleri tarafından düzenli olarak toplanarak geri dönüşüm tesislerine götürülmektedir.
Görsel 2. Birimlerimizde mevcut ambalaj atıkları toplama kutuları ve örnek bilgilendirme afişleri
- Üniversitemizde oluşan atık pil ve atık yazıcı/toner kartuşlarımızın kaynağında ayrı toplanması için kampüslerimizde şu anda 30 farklı noktada atık pil kutusu ve 5 farklı noktada da atık kartuş kutuları konulmuştur. Toplanan atık piller için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisanslı Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP)’ne gönderilmektedir (Görsel 3).
Görsel 3. Birimlerimize yerleştirilen atık pil ve atık kartuş toplama kutuları
- Laboratuvarlarda oluşan laboratuvar kimyasalları birlikte tehlikeli atık kapsamına giren kontamine ambalajlar, kontamine atıklar, atık madeni ve bitkisel yağlar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisanslı firmalara gönderilmekte ve mevzuata ygun bir şekilde bertarafı yapılmaktadır (Görsel 4).
Görsel 4. Kontamine atık ve laboratuvar kimyasalları toplama kutuları ve saklama dolapları
- Üniversitemizde oluşan atık floresan lambalarımızı şu anda üç farklı kutuda (Görsel 5) kaynağında ayrı toplayarak lisanslı firmalara teslimini yapıyoruz. Bu uygulamayı tüm birimlerimizde yaygınlaştırmak ve akademik ve idari çalışanlarımız ve öğrencilerimize yönelik evlerimizde oluşan atık elektrik-elektronik eşyalarımızın değerli ürünlere dönüştürülmesini sağlamak amacıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisanslı Aydınlatma Gereçleri İmalatçıları Derneği (AGİD) ile protokol süreci tamamlanmak üzeredir.
- Kompost çalışmamız: kampüsümüzde oluşan biyobozunur (yiyecek hazırlama, park ve bahçe vb.) atıklarımızdan kompost üretmeyi ve Park ve Bahçeler Müdürlüğümüz ile iş birliği yaparak, bunu kampüsümüzde kurulacak olan bostan alanında değerlendirmeyi hedefliyoruz.
-
Eğitim ve farkındalık çalışmalarımız: Üniversitemizde meydana gelen atıkların yönetilmesinde benimsediğimiz sıfır atık yaklaşımı ile birlikte öncelikli olarak atıklarımızın oluşumunu önlemek, miktarlarını azaltmak ve kaynağında ayrı o toplamak, çevreye ve insanlara zarar vermeden bertarafını sağlamak için atık yönetim sistemimizde sürekli iyileştirme çalışmaları yapıyor ve bu kapsamda eğitim ve farkındalık çalışmalarımızı sürdürüyoruz. ESTÜ 101 Üniversite Hayatına Giriş dersinde, bu dersi alan öğrencilerimize sıfır atık konusunda eğitimler veriyoruz. Birim Sıfır Atık Odak Noktalarımıza, proje ekiplerimize ve diğer tüm paydaşlarımıza atık yönetimi sistemi ile ilgili eğitimlerimize devam ediyoruz (Görsel 6).
Görsel 6. Sıfır atık ile ilgili yapılan eğitimlerimizden bazı örnekler